Programma 2024

Gamification en scheikunde verbinden aan spellen. Wil jij weten hoe je jouw scheikundetheorie kan verbinden aan een bord-, kaart- of dobbelspel? Kom dan naar onze werkgroep en ontvang na afloop een handout voor het maken van een spel voor bij jou in de klas!

Scheikundigen maken in hun werk vaak gebruik van tekeningen en ook voor leerlingen is tekenen een belangrijke vaardigheid. Via tekeningen kun je bijvoorbeeld communiceren over de structuur en eigenschappen van stoffen op verschillende lengteschalen. Door als docent tekeningen van leerlingen te bestuderen kun je ook beter inzicht krijgen in hoe je leerlingen denken. Maar, hoe geef je zo’n (formatieve) tekenopdracht precies vorm en waar let je op als je een stapel tekeningen voor je hebt liggen?

Geïnspireerd door dit soort vragen hebben we vorig jaar praktijkonderzoek uitgevoerd met scheikundedocenten. Hieruit bleek dat vier categorieën tekeningkarakteristieken belangrijk zijn in de scheikundeles. In deze sessie krijg je een handzaam overzicht van deze karakteristieken en leer je hoe je deze kunt gebruiken om een tekenopdracht te formuleren en om gemaakte tekeningen te evalueren. We bespreken ook tekenvoorbeelden die je kunt gebruiken.

Wat is smaak? En is iets zoet of zuur? Dit kunnen we meten met behulp van sensoren en analysemethodes. In deze werkgroep laten we zien wat de verschillende mogelijkheden zijn om te titreren en een titratie te modelleren. Ga daarna zelf aan de slag met de vele mogelijkheden die Coach jou biedt. Kom ook naar de masterclass die we aanbieden in masterclassronde 1. Als je bij beide aanwezig bent, heb je een mooie combi te pakken.

Met behulp van datalogging kun je de leukste experimenten uitvoeren. In deze werkgroep ga je zelf aan de slag met het uitvoeren van diverse (chemische) experimenten en het verzamelen en analyseren van data met de sensoren van Vernier in combinatie met de gratis software Graphical Analysis. We hebben leuke voedselchemie-experimenten voor je verzameld. Kom jij ze uitvoeren?

In de klas wil je graag dat iedereen actief bezig is. En niet alleen met werken, maar ook met nadenken. Building Thinking Classrooms is een innovatieve onderwijsaanpak waarbij leerlingen op verticale, uitwisbare borden in willekeurige groepjes aan het werk zijn. Deze methode ontwikkelt de begripsvorming en draagt ook nog eens bij aan de groepsvorming in de klas. Er is sprake van veel kennisoverdracht tussen de leerlingen.

Als docent kun je betere beslissingen maken als je weet wat er in de hoofden van je leerlingen gebeurt. Met een diagnostische vraag kun je veelvoorkomende misvattingen snel zichtbaar maken. Door hier als docent of door de leerling vervolgens een actie aan te verbinden, is het mogelijk om gemakkelijk formatief te handelen in de les.

Tijdens deze werkgroep ervaar je zelf hoe het is om diagnostische vragen te beantwoorden. Het wordt duidelijk hoe je de vragen kunt gebruiken om snel formatief te handelen zonder administratie. Vervolgens ga je met collega’s aan de slag om samen nieuwe vragen te ontwikkelen.

De NVON wil goede diagnostische vragen beschikbaar maken voor elke docent en ontwikkelt daarom een kennisbank met goede vragen. Je krijgt tijdens deze werkgroep inzicht in de diagnostische vragen die al ontwikkeld zijn en gaat na deze werkgroep naar huis met een effectieve werkvorm om het leren verder te helpen. Meer informatie kun je vinden op: www.diagnostischevragen.nl

In deze werkgroep wordt aandacht besteed aan de achterliggende theorie van het doen van een practicum. We verkennen waarom een practicum eigenlijk wordt gedaan en wat een practicum effectief maakt. We zoomen in op vaardigheden van leerlingen en op leerdoelen.

De werkgroep is bedoeld voor beginnende docenten, maar ervaren docenten die interesse hebben in dit onderwerp zijn eveneens van harte welkom.

Neem ter voorbereiding op de werkgroep een voorbeeld van een practicum mee dat nog niet lekker loopt of een voorbeeld van een situatie rondom een practicum waar je niet blij mee bent. Tijdens de werkgroep is er gelegenheid om onderling deze ervaringen uit te wisselen.

In deze werkgroep verkennen we in een actief en inspirerend uur welke bewuste & onbewuste ideeën over meiden en jongens bestaan in de school en welke invloed die kunnen hebben op het onderwijs en de keuzes die leerlingen maken. Door middel van wetenschappelijk onderwijsonderzoek en actieve werkvormen creëert deze sessie bewustwording en biedt het concrete en gemakkelijke tips & tricks om alle leerlingen gelijke kansen in een sociaal veilige leeromgeving te bieden.

De chemie van micro- en nanoplastics en de risico’s van deze chemie op de gezondheid van mens en dier wanneer ze hiermee in contact komen: chemie smaakt niet naar meer, maar naar minder.

Samenwerken tussen het bedrijfsleven en het onderwijs, dat smaakt naar meer. Dit was exact het idee dat stichting Brainport, Bedrijf in de klas, Summa Laboratorium en GNT hadden. Uit deze samenwerking is een lessenreeks ontworpen waarin leerlingen kennis maken met de wereld van gekleurd voedsel. En geef eerlijk toe: een felgekleurd snoepje eet jij toch ook liever dan een snoepje met grijstinten?

Zuren/basen, redox en stereochemie… interessante concepten, maar hoe laat je aan leerlingen zien waar scheikunde écht om gaat? Hoe chemie het verschil maakt in ons dagelijks leven? Om leerlingen een goed beeld te geven van alledaagse chemie en wat je later met dit vakgebied kunt doen, helpt het om vraagstukken van bedrijven in de klas te brengen. Maar waar zitten die vraagstukken? En hoe vertaal je die vraagstukken van bedrijven naar jouw leerlingen?

In deze masterclass maak je als beginnend docent kennis met een manier van denken waardoor je veel gemakkelijker die vertaling kunt maken. Ná deze masterclass zit je nooit meer verlegen om voorbeelden uit het echte leven.

Wat is smaak? En wat zorgt voor de smaken zoet, zuur, zout, bitter en umami? Alcohol is een typische smaakmaker voor verschillende dranken. In deze masterclass nemen we de NLT-module ‘Bewust Overwogen Biertje’ als uitgangspunt, waarin de leerlingen zelf wijn maken.

We nemen je mee in deze module en laten zien hoe verschillende sensoren en het programma Coach een mooie aanvulling zijn op de module. Nadat de wijn is bereid, kijken we hoe een destillatie eruit ziet met behulp van een FLIR-warmtecamera, bepalen we het alcoholgehalte met een colorimeter en bepalen we met een gaschromatograaf of de alcohol in de wijn ethanol is. Met behulp van een meting aan alginaatbolletjes kunnen we tenslotte zichtbaar maken hoe de smaak van de wijn in de loop van de tijd veranderd.

Kom ook naar de werkgroep die we aanbieden in werkgroepenronde 1. Als je bij beide aanwezig bent, heb je een mooie combi te pakken. 

De kerndoelen voor het basisonderwijs en de onderbouw vo zijn geactualiseerd. Het kerndoelenteam is intussen klaar. De huidige kerndoelen bestaan sinds 2006 en zijn nu vernieuwd. Genoeg te doen dus, zou je zeggen. Maar wat dan?

In deze masterclass praten we je bij over de actualisatie van de kerndoelen mens en natuur voor de onderbouw, klas 1, 2 en hv3. We presenteren de kerndoelen scheikunde. Daarnaast besteden we aandacht aan de volgende vragen: Wat is precies de essentie van het leergebied mens en natuur? Waartoe dient dat leergebied? In deze werkgroep gaan we met elkaar in discussie aan de hand van de kerndoelen scheikunde en de leerlijn vanaf het basisonderwijs.

In deze masterclass krijg je een inkijkje in sensorisch onderzoek en welke prangende onderzoeksvragen daarbij horen.

Doe mee aan deze interactieve sessie van Noordhoff met de Sisters in Science! Ontdek hoe analytische chemie een verrassende rol speelt in de wereld van voeding.

Tijdens deze boeiende sessie duiken we in drie actuele en interessante cases, waaronder het thema “microplastics in voeding”. Beeld je eens dat heerlijke stukje kabeljauwfilet uit het schap van je favoriete supermarkt in: zitten daar microplastics in?  Hoe komen we daarachter? En hoe zijn die microplastics in dat stukje vis terechtgekomen? Met behulp van analytische chemie kunnen we veel van deze vragen beantwoorden! Aan de hand van dit soort cases, zullen wij veelgebruikte analytische methoden niet alleen uitleggen, maar ook direct toepassen op de cases. Zo willen we jullie laten zien hoe scheikunde tastbaar gemaakt wordt door theorie en praktijk te verbinden.

Na afloop van de sessie ontvang je een lesbrief waarmee je direct aan de slag kunt in de klas.

Deze inspirerende masterclass is onderdeel van de samenwerking tussen Sisters in Science en Noordhoff. Samen maken we scheikunde leuker en relevanter voor jouw leerlingen. Ontdek meer op noordhoff.nl/sistersinscience.

Alle leerlingen met NG/NT- profiel volgen het vak scheikunde, maar zij realiseren zich vaak niet welke interessante rol chemie in de wereld speelt. Alle vier TU’s in Nederland ontwerpen via algemeen toegankelijke LessonUps inspirerende lessen rondom het thema ingenieursvaardigheden. Welke bijdrage kunnen leerlingen – o.a. via chemie – leveren aan grote en kleinere wereldvraagstukken? In welke maatschappelijke contexten speelt chemie een rol? Welke (technische) studies passen daarbij?

In deze masterclass maak je actief kennis met een aantal van deze digitale lessen, die je direct kunt toepassen in je eigen lessen. Tegelijk zijn we benieuwd naar jullie inbreng: welke ideeën die vragen om een inspirerende uitwerking leven er bij jou, als scheikundedocent? Wij maken er samen een inspirerende sessie van!

In deze masterclass worden we meegenomen in de ervaring met het inzetten van digitaal toetsen en activerende werkvormen in de les. Hoe zorg je voor actieve gemotiveerde leerlingen? Hoe kun je peer feedback stimuleren en inzetten? Hoe zorg je, ondanks de werkdruk, voor een gepersonaliseerde benadering afgestemd op waar je leerlingen staan? En welke tools zijn er om gepersonaliseerde leerdoelgerichte inzichten te krijgen in je klas?

Tijdens deze interactieve sessie behandelen we onder andere deze vragen. Wil je meer weten, kom dan naar deze sessie. Het wordt aanbevolen om je laptop mee te nemen.

Scheikunde is een onomkeerbaar proces. Als je hout verbrandt, wordt het as en daar kun je geen hout meer van maken. Natuurkunde is omkeerbaar. Je kunt het licht aan- en uitzetten. Zo heeft Ronald Udo, managing director van PLIXXENT, het geleerd op de middelbare school. Het Groningse bedrijf is gespecialiseerd in polyurethaan, een chemische reactie tussen de twee componenten isocyanaat en polyol. Het polyurethaan (PU of PUR) wordt onder andere gebruikt als isolatiemateriaal in huizen en gebouwen. Het harde purschuim heeft een lange levensduur, maar die constante kwaliteit was tegelijkertijd ook een uitdaging voor Ronald. Hoe kun je gebruikt purschuim opnieuw inzetten? Isocyanaten en polyolen weer uit elkaar halen, dat kan toch helemaal niet? In de masterclass Werken in de chemie vertelt Ronald over zijn werk en het innovatieprogramma PURfection om circulair polyurethaan te maken. Een ondernemer met een missie, die moest loslaten wat zijn scheikundedocent hem ooit geleerd had.

Om leerlingen het micro-macrodenken aan te leren, zijn demonstraties van scheikundige fenomenen effectief. Demonstraties zijn alleen niet altijd een effectieve manier om leerlingen iets leren. Bij een grote knal zijn ze verwonderd, maar later herinneren ze zich alleen die grote knal. Om leerlingen actiever te betrekken tijdens je demonstratie kun je de demonstratie omkleden met een POE-taak (predict-observe-explain). Ondersteun het micro-macrodenken in deze taak door vragen te stellen vanuit het perspectief voor micro-macrodenken.

In deze masterclass bespreken we hoe je een POE-taak en het perspectief voor micro-macrodenken inzet bij een demonstratie om het micro-macrodenken bij leerlingen te stimuleren. We doen dit aan de hand van je eigen onderwerpen en demonstraties, dus vergeet niet deze mee te nemen.

Vetten kennen we allemaal van de voedingswaardes op voedselverpakkingen. Als samenleving hebben we vaak een negatieve associatie met vetten. Toch weten we in de biologie al lang dat bepaalde vetten enorm belangrijk zijn voor onze gezondheid: ze leveren energie, dienen als bouwstof en zijn essentieel voor de opname van bepaalde vitamines. Kortom, ze zijn multifunctioneel!

In deze masterclass verkennen we de verschillende rollen van vetten in onze cellen, vooral de minder bekende, zoals eiwitlipidatie. We gaan ook dieper in op analytische technieken, o.a. massaspectrometrie, die tegenwoordig gebruikt worden om de vetten uit onze cellen te meten.

Deze masterclass sluit goed aan op de werkgroep van vrijdagavond over de detectie van eiwitten met massaspectrometrie.

Waarom mogen havoleerlingen wel coole dingen doen en is er niets voor het vmbo? Dit is precies de reden dat we in 2020 gestart zijn met het Bèta Tournament. Ondertussen is in 2025 de vijfde editie verspreid over vier mbo-scholen in Nederland. Een dag die in het teken staat van praktijkopdrachten waarin vmbo-leerlingen kennismaken met het werkveld en de vervolgstudies.

Tijdens deze masterclass geven we jou een inkijkje in wat het Beta Tournament inhoudt en hoe je hieraan kan deelnemen. Daarnaast ga je zelf ervaren welke practica de leerlingen uitvoeren. Waarbij we je hopelijk inspireren om jouw leerlingen deel te laten nemen aan het Beta Tournament en om zelf een steentje bij te dragen aan dit event zodat elke vmbo leerling in Nederland hiervoor de kans krijgt.

Bij Mosa Meat worden grote wetenschappelijke en commerciële stappen gemaakt om echt vlees te maken door gebruik te maken van cellen van een koe. Deze cellen worden in grote hoeveelheden gekweekt en daarna gedifferentieerd in vet- of spierweefsel.

In mijn groep maken we gebruik van plantaardige biomaterialen om deze cellen de juiste omgeving te geven, zodat ze zoveel mogelijk spierweefsel produceren. Met deze technologie hopen we dat er in de toekomst minder koeien worden geslacht voor consumptie.

In deze masterclass ga ik in op de technologie achter kweekvlees en de technologie die we gebruiken bij Mosa Meat. Daarnaast ga ik dieper in op de status van onze plantaardige biomaterialen die worden gebruikt voor spierweefselformatie.

In deze masterclass vertel ik over de ontwikkeling van coatings en hun toepassingen in een wereld vol veranderende vragen op het gebied van duurzaamheid, veiligheid en energietransitie.

Bij PPG ontwikkelen we chemicaliënresistente coatings, bedoeld voor de opslag en het transport van vloeibare ladingen. De coatings beschermen de ondergrond tegen invloeden van de lading, en beschermen de kwaliteit van de lading tijdens opslag en transport. Chemie staat aan de basis van de ontwikkeling van deze coatings, maar er moet ook rekening worden gehouden met een veelvoud aan eisen die niet altijd verenigbaar lijken. Dat vraagt om creativiteit en keuzes. Dat smaakt naar meer …

Door verhitting ontstaan de kenmerkende aroma’s, kleuren en smaken van voedselproducten uit een chemische reactie tussen eiwitten en suikers. Maar hoe zit deze Maillard chemie in elkaar? En hoe zetten voedselproducenten deze kennis in?

In deze masterclass wordt de kennis en de toepassing van Maillard chemie inzichtelijk gemaakt en zijn enkele model Maillard aroma’s te ruiken. Dit is direct te gebruiken in de klas.

De methode POLARIS is compleet voor havo en vwo. Komend schooljaar is ook NaSk2 voor vmbo bovenbouw gereed. POLARIS is overzichtelijk, kernachtig, doelgericht én geeft je alle ruimte om jouw lessen naar eigen smaak in te richten.

In deze werkgroep besteden we extra aandacht aan het nieuwe materiaal van NaSk2. Als deelnemer ontvang je een NaSk2 vmbo-gt 3 boek.

Uniek aan POLARIS: 

• Focus op concepten, die compact en helder worden uitgelegd. 
• Per paragraaf een leerdoel met leerdoelencheck. 
• Volledig RTTI-gecertificeerd (leerdoelen, opdrachten en toetsen). 
• Per paragraaf een uitlegvideo over de kernconcepten, ideaal als voorbereiding op de les. 
• Per paragraaf een presentatie om jouw lessen te verrijken. 
• Voor 5 havo en 6 vwo/gym een apart boek met de examenstof en toetsvoorbereidingen van de voorexamenklas(sen). 
• Examenvoorbereiding met ExamenFit 
• Gratis online docentenmateriaal met uitwerkingen, practica, presentaties en toetsenbanken. 
• Ook Engelstalige editie voor leerjaar 3. 

Op boomvoortgezetonderwijs.nl vind je het complete overzicht van alle beschikbare titels. POLARIS smaakt naar meer en is dé gids voor jouw scheikundeonderwijs!

Tijdens deze masterclass krijg je een introductie van de biotechnologie van restrictie-enzymdigestie, PCR en elektroforese. Je gaat zelf aan de slag en krijgt een inkijkje in een practicum met agarosegelelktroforese, waarin kleurstofmoleculen van verschillende grootte worden gescheiden.

Met MRI kunnen we niet alleen anatomische structuren visualiseren, maar ook de metabole processen in beeld brengen die zich in het lichaam afspelen. Dit opent een wereld van mogelijkheden om de complexe metabole processen, die in studieboeken wordt beschreven, daadwerkelijk te zien gebeuren. Wat is het lot van de suiker in een blikje cola wanneer je dat opdrinkt? Wat gebeurt er met de energiebalans in je spieren wanneer je je spieren aanspant? En waarom zouden sporters beter kunnen presteren wanneer ze creatine supplementen nemen?

In deze masterclass laat ik zien hoe we deze vragen kunnen beantwoorden met metabole beeldvorming in een MRI-scanner. Daarnaast ga ik in op de toepassingen van MRI metabole beeldvorming in de kliniek.

Spoorelementen zijn essentieel voor ons functioneren. In zeer kleine hoeveelheden hebben ze al effect op onze gezondheid. Hoe? Dat wordt in deze masterclass duidelijk. In dit geval is het niet ‘Chemie smaakt naar meer’ maar ‘Chemie smaakt naar evenwicht’.

Het uitvoeren, testen en verbeteren van een technisch ontwerp is een examenonderdeel beschreven in de syllabi van vmbo-NaSK en havo/vwo-scheikunde. Maar hoe geef je dit vorm binnen de lessen? Leren we ontwerpprincipes aan in een scheikundecontext, of leren we scheikundeconcepten aan via een ontwerpcontext?

Het project “Groene bellenblaas” biedt beide mogelijkheden maar probeert vooral op een praktische wijze dit deel van het examenprogramma te behandelen. We doen momenteel onderzoek naar de mogelijkheden om het micro-macro denken te stimuleren via dit project en welke interventies als docent nodig zijn. We nodigen na de masterclass docenten uit dit project uit te gaan proberen in hun lessen en deel te nemen aan ons onderzoek m.b.t. het stimuleren van micro-macro denken via ontwerpopdrachten.

Advertentie: “Het Walhalla College zoekt een enthousiaste en gedreven tweedegraads docent scheikunde voor 0,6 fte.”

Wat kan dat betekenen? Drie verschillende salarissen, maar ook verschillende arbeidsvoorwaarden.

In deze interactieve masterclass bespreken we of je als aanstormende of zittend talent iets te eisen hebt op een school. Wat te doen als je werk verricht dat hoort bij een hogere salarisschaal. Wat houdt het generatiepact in? Wat zijn je rechten t.a.v. scholing? Wat zijn je arbeidsvoorwaarden en wat zijn de trends? Dat bespreken we allemaal tijdens deze masterclass.

Verduurzamen is een complexe puzzel voor bedrijven. Belangen worden tegen elkaar afgewogen en vernieuwing gebeurt (helaas) niet van de ene op de andere dag. Om deze complexiteit voor leerlingen in het voortgezet onderwijs inzichtelijk te maken heeft C3 de les ‘De duurzame fabriek’ uitgebreid voor de derde klas scheikunde.  Maak in deze masterclass kennis met deze versie van de duurzame fabriek.

Leerlingen gaan zelf onderzoek doen, waarbij ze zich verdiepen in de verschillende onderwerpen en bijbehorende opties. Ze kijken hierbij naar verschillende vraagstukken zoals:  Welke grondstoffen worden er gebruikt voor de verf? Op wat voor soort energie gaat de fabriek draaien? Wat gebeurt er met het afval?

Bij elk vraagstuk kijken de leerlingen naar de consequenties op het gebied van de duurzaamheid, de kosten, de kwaliteit en de tijd van elke keuze. Nadat iedere leerling zich heeft verdiept wordt er in discussiegroepjes een fabriek ontworpen. Maken jouw leerlingen de beste fabriek?

De examenprogramma’s voor scheikunde van vmbo en havo/vwo bestaan al respectievelijk sinds 1999 en 2013, en zijn sinds die tijd niet meer inhoudelijk vernieuwd. In de tussentijd zijn uitgangspunten veranderd, is er meer samenhang gewenst tussen natuurwetenschappelijke vakken, doorstroomgarantie en vooral een duidelijk gezicht voor elke schoolsoort. Hoog tijd dus dat de examenprogramma’s worden geactualiseerd.

De actualisatie wordt geleid door de vakvernieuwingscommissie en het eind is in zicht. In deze masterclass praten we je bij over de actualisatie van de examenprogramma’s scheikunde voor vmbo tl, havo en vwo. Aan de hand van concrete voorbeelden van eindtermen gaan we graag met je in gesprek over de inhoud, oud en nieuw, haalbaarheid en overladenheid. We informeren je over het traject, de uitkomst en de volgende stappen: fase van beproeven en de syllabus.

Tijdens deze interactieve masterclass krijg je inzicht in het onderwijsprogramma Energie en duurzaamheid van Rijksmuseum Boerhaave dat aansluit bij de vakken natuurkunde, biologie en scheikunde. Je krijgt een prikkelende werkvorm aangeboden die je op school in de les kunt gebruiken en waarmee je met leerlingen in gesprek kunt gaan. Daarnaast zijn jouw tips zeker welkom om het programma nog beter en meer ‘chemisch’ te maken.

Zowel in de bovenbouw als in de onderbouw horen practica bij het vak scheikunde. De practica uit methoden zijn vaak ‘kookboekpractica’: de leerling voert een proef uit volgens de instructie en de uitkomst van het experiment staat (min of meer) vast.

Bij een onderzoekspracticum moeten de leerlingen zelf aan de slag. Ze moeten een onderzoeksvraag schrijven, een werkplan opstellen en het is nog maar de vraag of de proef gaat werken. Wat de resultaten gaan zijn, is al helemaal onbekend. Onderzoekspractica zijn enorm motiverend en leerzaam, maar leiden ook regelmatig tot stress en frustratie, zowel bij de leerling als bij de docent.

Ook weten hoe je een onderzoekspracticum kunt organiseren dat zowel voor de leerlingen als voor de docent (en de toa!) een positieve ervaring oplevert? Ilse reikt je hiervoor in deze masterclass graag handvatten aan.

In de klas gebruiken we scheikunde om stoffen en reacties te leren begrijpen. In de industrie is het aansturen van processen vaak van belang. In deze masterclass programmeren we een eenvoudig meet- en regelsysteem in de programmeertaal Python.

Het systeem leest de metingen van één of meerdere sensoren en onderneemt op basis daarvan actie. Denk daarbij aan het automatisch stoppen of starten van een titratie of het geven van een waarschuwingssignaal. Het programmeren in Python doen we op een grafische rekenmachine die de leerlingen in de bovenbouw havo/vwo al in hun tas hebben.

De Internationale Chemie Olympiade (IChO) is opgericht in 1968 en sinds 1980 doet ook Nederland hieraan mee. Jaarlijks organiseert de Stichting Scheikundeolympiade een toets-, trainings- en selectieprogramma (NSO) op nationaal niveau en regelt de uitzending naar de IChO. De eerste ronde van de NSO sluit aan bij de examenstof van het vwo. Omdat de opgaven net iets moeilijker zijn, is het ook ideaal materiaal voor de leerling die wat meer aan kan. In de praktijk doen voornamelijk leerlingen vwo 5 en 6 en havo 5 mee. Deelname voor scholen en leerlingen aan de Olympiades is vooralsnog kosteloos.

De vraag is of dat in de toekomst kan blijven, gelet op de inflatie en achterblijvende (basis) financiering van het ministerie van OCW. Wil je meedenken over mogelijke scenario’s voor de Olympiades in de toekomst dan ben je van harte welkom. Ook als je meer wilt weten over de NSO, deelname daaraan of betrokken wilt worden bij de organisatie ervan, dan ben je ook van harte uitgenodigd voor deze werkgroep.

Bij deze werkgroep doe je inspiratie op voor een zeer actieve werkvorm, waarbij leerlingen zelf een explosie laten plaatsvinden. Met behulp van huis-, tuin- en keukenmiddelen wordt een bijzonder harde knal en steekvlam gegenereerd, toch is deze proef absoluut veilig en door leerlingen zelf uit te voeren.

Deze les biedt mooie aanknopingspunten met het botsende deeltjesmodel, de verdelingsgraad en de relatie tot de reactiesnelheid. Ook laat het leerlingen onderzoekend leren. Ze doen praktische vaardigheden op en ze zullen je ook enorm dankbaar zijn voor de gave ervaring. Als scheikundedocent wil je deze werkgroep niet missen, want we gaan ook zelf de explosie laten plaatsvinden en zeg nu zelf, stiekem vinden we dat allemaal toch wel een erg leuk aspect aan ons vak 😉

In deze werkgroep bespreek ik de chemie van geur en smaak. Eerst geef ik een inleiding over hoe geur en smaak worden waargenomen. Daarna vertel ik wat over de chemie die plaatsvindt tijdens het koken. Tenslotte laat ik een paar experimenten zien en deel ik mijn ervaring met middelbare schoolprojecten.

Drugs, plastic soep en PFAS zijn enkele voorbeelden van maatschappelijke vraagstukken met een scheikundige basis. Daarom is het integreren van burgerschap in het scheikundeonderwijs eigenlijk best logisch. Echter, hoe doe je dit systematisch en aansluitend bij de kerndoelen? Bovendien zijn er veel invalshoeken om burgerschap te integreren in de scheikundeles.

Daarom hebben we een nascholing ontwikkeld over de integratie van burgerschap in het scheikundeonderwijs. In deze werkgroep geven we daar een voorproefje van. We gaan historische contexten verkennen die ingaan op waar kennis vandaan komt. Dit helpt leerlingen beslissingen te maken in het dagelijks leven. Tijdens de werkgroep koppelen we historische contexten aan concepten die je de komende periode gaat behandelen in de les.

In het kader van mijn promotieonderzoek heb ik lesmateriaal ontwikkeld dat gebaseerd is op onderzoek dat recent op de UT heeft plaatsgevonden. De module is getiteld “Vroege kankerdiagnose” en het onderwerp dat in het lesmateriaal aan bod komt, is chemische binding. De module is opgebouwd volgens het ‘5E instructional model’ waarin leerlingen in vijf à zes lessen in onderzoeksteams aan de slag gaan.

Ik heb onderzocht waar het lesmateriaal aan moet voldoen om leerlingen te enthousiasmeren en leerlingen én docenten te laten leren. In het eerste deel van deze werkgroep neem ik je mee in de belangrijkste bevindingen van mijn onderzoek. In het tweede deel van de werkgroep ga je zelf aan de slag met een deel van het ontwikkelde lesmateriaal. Je krijgt na afloop het volledige lesmateriaal en de bijbehorende docentenhandleiding mee.

De kerndoelen voor het basisonderwijs en de onderbouw vo zijn geactualiseerd. Het kerndoelenteam is intussen klaar. De huidige kerndoelen bestaan sinds 2006 en zijn nu vernieuwd. Genoeg te doen dus, zou je zeggen. Maar wat dan?

In deze werkgroep praten we je bij over de actualisatie van de kerndoelen mens en natuur voor de onderbouw, klas 1, 2 en hv3. We presenteren de kerndoelen scheikunde. Daarnaast besteden we aandacht aan de volgende vragen: Wat is precies de essentie van het leergebied mens en natuur? Waartoe dient dat leergebied? In deze werkgroep gaan we met elkaar in discussie aan de hand van de kerndoelen scheikunde en de leerlijn vanaf het basisonderwijs.

De examenprogramma’s voor scheikunde van vmbo en havo/vwo bestaan al respectievelijk sinds 1999 en 2013, en zijn sinds die tijd niet meer inhoudelijk vernieuwd. In de tussentijd zijn uitgangspunten veranderd, is er meer samenhang gewenst tussen natuurwetenschappelijke vakken, doorstroomgarantie en vooral een duidelijk gezicht voor elke schoolsoort. Hoog tijd dus dat de examenprogramma’s worden geactualiseerd.

De actualisatie wordt geleid door de vakvernieuwingscommissie en het eind is in zicht. In deze werkgroep praten we je bij over de actualisatie van de examenprogramma’s scheikunde voor vmbo tl, havo en vwo. Aan de hand van concrete voorbeelden van eindtermen gaan we graag met je in gesprek over de inhoud, oud en nieuw, haalbaarheid en overladenheid. We informeren je over het traject, de uitkomst en de volgende stappen: fase van beproeven en de syllabus.

Een herhaling van onze werkgroep van vorig jaar. Uit reacties van deelnemers blijkt dat de inhoud heel bruikbaar is in de dagelijkse les- en toetspraktijk. Daarom nogmaals op herhaling:

Leg uit…

Verklaar…

Vragen die zo beginnen, worden door leerlingen vaak moeilijk gevonden. Als docenten zien wij regelmatig onvolledige antwoorden verschijnen.

Vijf jaar geleden presenteerden Leontine de Graaf en Talitha Visser hun onderzoek naar het belang van taal in de les. Specifiek werd aandacht besteed aan het goed analyseren van de vraag en het correct formuleren van een antwoord door de leerling. Geweldige bijvangst is dat je als docent ook kritischer gaat kijken naar de formulering van de vraag.

Bij ons op school zijn wij verder gegaan met deze methode. We zien dat de resultaten van de leerlingen echt verbeterd zijn. Dus daarom dit jaar de methode van Talitha en Leontine op herhaling, met onze ervaringen erbij.

Neem een eigen toets- en antwoordmodel mee!

In deze werkgroep wordt een bio-informatica module gepresenteerd die ingaat op de detectie van Shiga Toxins, een giftig eiwit dat wordt geproduceerd door bepaalde E.coli bacteriën. We bestuderen de ruimtelijke bouw van het Shiga-toxin eiwit en zoomen in op het gedeelte dat verantwoordelijk is voor de binding aan membranen en het gedeelte dat de eiwitsynthese in een cel kan remmen.

Vervolgens bestuderen we hoe massaspectrometrie kan worden ingezet bij de detectie van het Shiga-toxin. Door een eiwit te knippen met trypsine ontstaat er een reeks van peptidefragmenten, elk met een bepaalde massa dat kan worden beschouwd als een vingerafdruk van het betreffende eiwit. Vervolgens wordt door fragmentatie de aminozuurvolgorde van elk peptidefragment bepaald. Met behulp van een online database (Mascot) kan aan de hand van de massa’s en aminozuurvolgorde van de peptidefragmenten de aanwezigheid van het Shiga-Toxin worden vastgesteld.

Bij deze werkgroep is het handig om je eigen laptop mee te nemen.

In deze werkgroep ervaar je door middel van een serious game wat een eenvoudige escaperoom is. Met een escaperoom wordt in dit geval het kraken van een code bedoeld. Je krijgt praktische tips en voorbeelden om zelf een escaperoom te maken en te gebruiken in de klas. Met deze handvatten kun je in je eigen onderwijspraktijk zoeken naar mogelijkheden om leerlingen nog een beetje extra te motiveren. Voorbeelden zijn gericht op scheikunde in het voortgezet onderwijs, maar tips zijn voor alle niveaus en alle vakken bruikbaar.

Laat je verrassen door een diversiteit aan experimenten met fluorescerende stoffen. Naast dat het er spectaculair uit ziet, wordt er geleerd over oplosbaarheid (en de invloed van temperatuur), chromatografie, chemische reacties, titraties en indicatoren. En uiteraard mag het schrijven van geheimschrift met fluorescerende stoffen niet ontbreken!

Meenemen naar de werkgroep: labjas en labbril.

Naar een idee van Prof. Dr. Matthias Ducci & Dr. Kirstin Brezesinski van de Pädagogische Hochschule Karlsruhe, Institut für Chemie.

Kleuters kunnen al kloppende reactievergelijkingen maken. Ontdek de organische chemie bij je fruitschaal thuis. Maak een feest met een chemische traktatie op je verjaardag. Breng kleur in chemische notaties. Onderzoek blijvende veranderingen die héél dicht bij leerlingen staan waarmee zij thuis verder gaan en vrijwillig en met plezier een veelvoud van de lestijd aan besteden. Nieuwsgierig? Kom het zelf maar ervaren.

Conceptcartoons zijn een mooi middel om in te zetten tijdens jouw lessen. Met een conceptcartoon wordt een concept geïntroduceerd.  Daarnaast geeft het meerdere, mogelijke verklaringen voor het concept en/of zet het aan tot een praktische activiteit. Uiteindelijk leidt het conceptcartoon tot een intensieve discussie tussen leerlingen over het concept, waardoor ze een beter begrip ontwikkelen.

Het nakijken van de eindexamens blijft een verantwoordelijke taak. Voor beginnende docenten, maar ook voor docenten met ervaring. In deze werkgroep bespreken we in het kort hoe je met de syllabus, het examen en het correctievoorschrift omgaat en hoe je “fouten” kunt melden. Daarna gaan jullie in groepen zelf aan de slag met verschillende examenopgaven. Gevolgd door een afsluitende discussie over het correctievoorschrift.

Het belang van burgerschap, maatschappelijke kwesties en actualiteit in de scheikunde les neemt alleen maar toe. In het curriculum komt ook meer ruimte om dit toe te voegen aan je lessen, maar hoe doe je dat dan? Martin Vos en Marcel van den Heuvel nemen je hierin mee. Aan het begin van de masterclass neemt Martin jullie kort mee in het deel van de opdracht aan de vakvernieuwingscommissie om burgerschapsvorming ook in het examenprogramma te adresseren. Marcel laat vervolgens zien hoe je een maatschappelijk debat met scheikundige inhoud integreert in je les/vak en zelfs in het PTA. Zelf gaan we flink debatteren over bijvoorbeeld de stikstofcrisis, het glyfosaat probleem, PFAS en denken we na over een tweede kerncentrale.

De rol van fosfor in het menselijk lichaam maakt dit element essentieel voor ons bestaan. Het vormt de ruggengraad van ons DNA en is betrokken bij de ATP/ADP/AMP cyclus die onze cellen van energie voorziet. Zonder fosfor, geen leven. Belangrijk dus dat wij hier goed mee omgaan dus, want elementen kunnen niet gemaakt of vernietigd worden.

Momenteel wordt fosfor gewonnen uit mineralen, verwerkt tot kunstmest of verscheidene hoogwaardige producten en beland het vervolgens op de vuilnisbelt of in de natuur. Een lineair proces dat uiteindelijk eindig is, vergelijkbaar met fossiele brandstoffen. Om er in de toekomst zeker van te zijn dat we genoeg fosfor tot onze beschikking hebben, moeten we dit systeem transformeren naar een circulair systeem.

In deze werkgroep laten we zien welke chemische uitdagingen er zijn op dit gebied, hoe wij deze op de Universiteit van Amsterdam proberen op te lossen en hebben we een practicum voor in de klas in samenwerking met Bètapartners