Eye-openers als context

Bied context en geef vrouwen in de chemie een podium!

Actueel scheikundig onderzoek is heel veelzijdig. De clipjes van Eye-openers van de KNCV tonen kort en helder de variëteit aan wetenschappelijk onderzoek binnen de chemie. Een mooie aanvulling op je scheikundelessen. Én rondom de Internationale dag van vrouwen en meisjes (8 maart) en Girls’ Day (7 april), heel handig te gebruiken om juist vrouwelijke wetenschappers een podium te geven.  Belangrijk want meisjes hebben vrouwelijke rolmodellen hard nodig als stimulans om voor scheikundige opleidingen te kiezen.

Hoe je Eye-openers inzet tijdens je les?  Hieronder geven we een suggestie voor een experimentles in het voortgezet onderwijs.

Lessuggestie op basis van het onderzoek van Marleen Kamperman

Marleen Kamper onderzoekt als hoogleraar aan de Rijksuniversiteit Groningen hoe zij nieuwe materialen kan maken, gebaseerd op basis van unieke eigenschappen van materialen die in de natuur voorkomen. Haar onderzoeksvragen: Kunnen we een lijm ontwikkelen die ook plakt onder water, zoals de lijm van de zandkasteelworm? Of kunnen we een supersterke vezel maken, gebaseerd op spinrag? In onderstaand clipje geeft ze een korte toelichting.

Natuurlijk is wat zij echt dagelijks in het lab doet veel complexer, maar voor je leerlingen is deze boodschap genoeg om aan de slag te kunnen.

Een experiment gebaseerd op het onderzoek van Marleen

Opdracht voor de leerlingen

Om Marleen haar onderzoek na te doen, gaan leerlingen onderzoek doen naar de grondstoffen van lijm. De opdracht voor de leerlingen luidt: Onderzoek welk bindmiddel het beste plakt.

Opzet van het experiment

1. Leerlingen maken in groepjes met behulp van een recept zelf lijm van huis-, tuin- en keukenmateriaal.
De groepjes krijgen verschillende bindmiddelen, zodat de bindmiddelen met elkaar vergeleken kunnen worden.
Bindmiddelen zijn:

• Behangplaksel
  (recept ‘Verf maken met behangplaksel’, te vinden in de labkaart ‘ontdek de chemie van verf’ behorend bij de digiles Het Verfexperiment, aanpassing geen pigment toevoegen)
• Bloem
  (recept ‘Verf maken met bloem’, te vinden in de labkaart ‘ontdek de chemie van verf’ , aanpassing geen pigment toevoegen of het proefje Schilderen met bloem)
• Melkpoeder, het proefje plakken met melk

Natuurlijk zijn er nog meer bindmiddelen te bedenken, aardappelzetmeel, gelatine, agar-agar (vegetarisch) etc.

2. Leerlingen testen de lijm door papier (of andere spullen) aan elkaar te plakken.

3. Ze beoordelen de lijm op de eigenschappen
Deze eigenschappen kunnen van tevoren klassikaal bedacht worden, of  jij kunt ze van tevoren opstellen.
Mogelijkheden:

• Droogtijd: hoe snel droogt de lijm?
• Plakkracht: hoeveel kracht kost het om het papier (of andere spullen) weer los te trekken van elkaar?
• Plaktesten:
  • Verschuift een papier dat op een verticaal oppervlakte (bijvoorbeeld glas) geplakt wordt? Zo ja, hoe lang duurt dat?
  • Blijft een blokje aan een plank plakken als je de plank ondersteboven houdt? Indien niet, hoe lang duurt dat?

4. De leerlingen vergelijken de resultaten per bindmiddel met elkaar en concluderen welk bindmiddel het beste plakt.

De link met de praktijk: Welke beroepen kunnen aan de activiteit gekoppeld worden?

Leg na het experiment de link met de praktijk. Welke beroepen zijn er te koppelen aan de productie en onderzoek naar lijm?

Voorbeelden van beroepen in een ‘lijmfabriek’.

Op alle niveaus wordt er altijd samengewerkt in een team van deskundigen van verschillende disciplines. De hierboven beschreven taken lijken heel strak afgebakend, maar er is altijd veel overleg, ook tussen de niveaus, waardoor de gemeenschappelijke kennis en inzicht groeit.

Zijn je leerlingen geïnteresseerd en willen ze meer weten?

Op exactwatjezoekt.nl vinden ze opleidingen, open dagen en een studiekeuzetest voor bèta en techniek.